Azerbaycan’da, toprak Ananın uyanması, yerin nefes alması  ‘’İl Ahır Çerşembe’’ olarak bilinmekte ve Nevruz Bayramı yanı 21 Mart tarihinden önce son Salı gecesine denk gelmektedir . Su, Yel ve od Çerşembesinden sonra  sıra Toprak çerşembesi yani ‘’İl Ahır Çerşembesine’’ geliyor. Anadolu Türklerinin tabirine göre yerin ısınması ve cemrenin yere düşmesi  aşağı yukarı Toprak Çerşembesine  denk gelmektedir . Bilindiği üzere Anasır-ı Erbaa'nın önemli unsurlarından biri  de topraktır. yaradılıştan beri insanın topraktan oluşumu, yaşamın toprak üzerinde kurulması, ateş, su, dağ gibi unsurların yer üzerinde kurulu olması nedeniyle neredeyse bütün dönemlerde insanlar tarafından kutsal kabul edilmiştir. Günümüze kadar kutsiyetini koruyan ve  bolluk bereketin simgesi olan toprak, Toprak Çerşembesi adı altında ; Azerbaycan’da görekemli bir şekilde kutlanılır. Nevruz Bayramı için alışverişler bu günde yapılır. Zengin, fakir fark etmeden herkes kendi çapında Çerşembelliğini (son çaraşamada alınan hediyeler) alıp evine götürür. Bu güne özel adetlerden biri ise akşamüstü  gün batımından sonra herkesin evinde mutlaka bir ateş yakılmasıdır. Sonra da  üzerinden küçük, büyük demeden atlanması eski bir inancı gözümüzün önünde canlandırıyor. İnanca göre; ateşten atlarken üzerimizde bulunan herhangi  bir hastalık negatife ve ağırlık varsa ateşe gider ve onun yerini aydınlık ve sağlık tutar. 
Yanan ateş, başka taraftan aile, ocak ve aydınlığın simgeliyor. Bu geceye ait yine evde tencereler kaynatılıp ve çeşitli yemekler yapılıyor. Akrabalar bir araya  toplanarak  Çerşembe Gecesini birlikte kutluyorlar . Yemekten sonra en güzel ananelerden biri de ‘’Şal Sallama’’ geleneğidir. Bu merasimi günümüzde her ne kadar çocuklar uygulayıp ve bir eğlence formuna dönüşse de  zamanında ‘’Şal Sallama’’ geleneği yetişkin insanlar tarafından yapılmaktaydı. Özellikle yoksul olan aileler onurları zedelenmesin diye gizlice tanınmadan, son çarşambada şalını komşularının bacasından sallıyorlardı. Adetlere göre şal, kimin bacasından girseydi, ev sahibi şalın içine para, Nevruz Bayramı çerezi, haşlanmış yumurta, ceviz, kuru tatlı ve ya ekmek gibi yiyecekler koyardı. Böylece herkes Bahar Bayramı için alınan yiyecekleri eşit seviyede paylaşıp  Nevruz Bayramını mutluluk içerisinde  kutlaya bilirdi. 
Azerbaycan’da, Salı gününün ertesi, yani Çarşamba sabahı su ille bağlantılıdır. Özellikle bekar olanlar Çarşamba sabahı gün doğmadan önce bir pınarın başına gidip önce dileklerini tutup sonra su testilerini doldurup evlerine dönerler . Halk arasında bu suya Lal Su denilmektedir. Lal Su demelerinin nedeni ise suyu taşıyan kişi evine varana kadar konuşmaması ve susmasıdır.  Lal Suyun  eve getirildikten sonra altı yere değmemesi ile ilgili halk arasında bazı inançlar mevcuttur. Bu yüzden bu suyu  yüksek bir yere asarlar. suyun şifalı olmasına inananlar ise  Nevruz Bayramı için yapacakları yemek ve tatlılarda kullanıyorlar. Azerbaycan'da Çerşembe Gecesiyle ilgili bir çok renkli ve farklı farklı inanç, adet, gelenek ve görenek mevcuttur ki burada sadece bir kaçını getirmek zorunda kaldık. Sonuç olarak Kültürümüzün önemli bir parçasını oluşturan ve bahar şenlikleri kategorisinde yer alan , İl Ahır Çerşembesi ( Son Çerşembe) hepimiz için  toprağın zenginlik, bolluk ve bereketini  getirsin diye : İl Ahır Çerşembeniz Kutlu olsun diyoruz.

Yazar:

Türnaz ALTINSOY